Formy testamentu
Rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament, a więc jeśli chcemy zmienić zasady dziedziczenia ustawowego, możemy to uczynić wyłącznie sporządzając testament. Polskie prawo rozróżnia testamenty zwykłe i testamenty szczególne.
Do testamentów zwykłych zaliczają się testament holograficzny (własnoręczny), testament notarialny albo testament allograficzny (ustny w obecności co najmniej 2 świadków). Skorzystasz z nich sporządzając testament w normalnych codziennych okolicznościach. Na wypadek okoliczności niezwykłych, w których nie mamy możliwości spisania któregoś z testamentów zwykłych, przewidziane zostały testamenty szczególne. Testamenty szczególne to testament ustny (obawa rychłej śmierci lub inne niezwykłe okoliczności), testament podróżny (na polskim statku morskim lub powietrznym) i testamenty wojskowe (określone rozporządzeniem MON).
Ponieważ najczęściej dotyczyć nas będą testamenty zwykłe, poniżej omówię kolejne ich rodzaje.
Testament holograficzny (własnoręczny) sporządza testator w ten sposób, że pisze go w całości pismem ręcznym, podpisuje i opatruje datą. Wystarczy więc kartka papieru i długopis oraz jasne wyrażenie swojej woli. Nie możesz zapomnieć o wymogach formalnych, czyli: piszesz odręcznie, podpisujesz (najlepiej czytelnie swoim pismem) oraz podajesz datę sporządzenia. Możesz użyć określenia „Moja ostatnia wola”, ale najlepiej zatytułuj po prostu „Testament”. Do takiego testamentu nie potrzebujesz żadnych świadków ani podpisów innych osób. Nie możesz napisać go na komputerze.
Testament notarialny sporządza notariusz w kancelarii notarialnej, po wcześniejszej rozmowie z testatorem i wysłuchaniu jego ostatniej woli. Testator składa swój podpisy jedynie na oryginale testamentu notarialnego. Obecnie koszt testamentu wraz z wypisami waha się pomiędzy 70 zł a nawet 300 zł, zależnie do treści rozrządzeń testamentowych. Zapisu windykacyjnego, czyli np. zapisania jednej z twoich nieruchomości kuzynowi, możesz dokonać wyłącznie w testamencie notarialnym. Żadna inna forma testamentu nie będzie tu właściwa, co wynika z kodeksu cywilnego: „W testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego spadkodawca może postanowić, że oznaczona osoba nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku (zapis windykacyjny)” – art. 9811 kc.
Testament allograficzny jest pewnie najrzadziej spotykanym spośród testamentów zwykłych. Polega on na tym, że testator w obecności dwóch świadków oświadcza swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego, a następnie oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia, zaś protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Protokół taki powinien być podpisany przez spadkodawcę, przez osobę, wobec której wola została oświadczona, oraz przez świadków, a jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu. Należy pamiętać, że osoby głuche lub nieme nie mogą sporządzić testamentu w ten sposób.